Op zaterdag 16 maart 2024 verzamelen de afgevaardigden van de GS Dalfsen 2024 en de GS Kampen 2023 zich in de hal van de Bethelkerk in Harderwijk. De koffie staat klaar en de begroeting is hartelijk. Je proeft een zekere spanning en kan het van de gezichten lezen: nu is het dan toch echt zover. Een mijlpaal in de geschiedenis van DGK en GKN. Samen als voltalige synoden om tafel.
Over de vergaderopstelling is nagedacht. Voor alle afgevaardigden ligt een badge met naam, classis en kerkelijk gemeente en eventueel functie, gereed op de tafels. De beide moderamina nemen plaats aan de kop van de vergaderopstelling. De andere afgevaardigden gaan zitten aan de vleugels, tegenover elkaar. De adviseur van de DGK-synode krijgt een plaats toegewezen aan het eind. Ook is er een plekje gereserveerd voor de deputaat-scriba van de GKN, zodat hij hand en spandiensten kan verrichten.
Om even over tien opent ds. C. Koster, de preses van de GS Dalfsen 2024 de bijeenkomst. Hij leest Joh. 19:31-37 en houdt hierover een korte overdenking. Vervolgens laat hij zingen Gez. 32:1,2,3 en gaat hij voor in gebed. Daarna is het aan de preses van de GS Kampen 2023, ds. J. R. Visser om het overleg goed en ordelijk te laten verlopen. Hij legt uit hoe hij dat denkt te gaan doen. Als eerste krijgt ds. M.A. Sneep de gelegenheid om de stukken die zijn rondgestuurd toe te lichten. Deze stukken gaan over de manier waarop de vereniging van beide kerkverbanden wordt vormgegeven. O.a. voorstellen voor zaken die overeengekomen en vastgelegd moeten worden en voorstellen voor opdrachten en instructies aan de onderscheiden deputaatschappen.
Dan krijgen alle deelnemers de gelegenheid te vertellen hoe ze erin staan. Welke verwachting ze hebben, wat ze vinden van de stukken die zijn ontvangen en waar ze in het bijzonder aandacht voor willen vragen. Algemeen is er waardering voor de voorbereiding en de stukken die zijn ontvangen. Over het besloten karakter lopen de meningen wat uiteen. De één begrijpt het maar vindt het wel jammer. De andere keurt het af: de bespreking gaat toch heel het kerkvolk aan? Weer een ander is er wel blij om, want hij doet nog wel eens domme uitspraken. In deze ronde worden er al een aantal inhoudelijke vragen aangekondigd. En om niet te vergeten genoteerd: straks samen op de foto! In alles wat er wordt gezegd klinkt vooral veel dankbaarheid door.
Voor de eerste informatieve ronde kunnen de afgevaardigden zich opgeven. Na de eerste ronde is er overleg door de moderamina en is er tijd voor ontmoeting en koffie. Na de koffie wordt Psalm 34: 3 en 8 gezongen en het gesprek voortgezet. Ds. Sneep vertelt welke wijzigingen de moderamina in de voorstellen wil aanbrengen n.a.v. van de vragen en opmerkingen in de 1e ronde. In de 2e ronde worden deze besproken en is er alle gelegenheid voor het indienen en toelichten van amendementen. Inmiddels loopt het naar het middaguur. De moderamina gaan nog even in overleg en dan is het tijd om te genieten van een door het kostersteam van GK Harderwijk verzorgde lunch. Ds. Visser gaat voor in gebed en vraagt onze Vader in de Hemel om een zegen over de maaltijd. Het is mooi weer, dus samen naar buiten voor de afgesproken foto. Even allemaal dezelfde kant opkijken, de gespreksleider op zijn kenmerkende sandalen in het midden en de plaatjes zijn gereed. Wanneer alle afgevaardigden hun plaats weer ingenomen hebben aan de vergadertafel sluit ds. Helmus de maaltijd af met gebed.
In de 3e ronde vindt de besluitvorming plaats. De wijzigingen en amendementen worden zo veel als mogelijk geprojecteerd, zodat het voor iedereen duidelijk is. Eerst komen de voorstellen voor wat vastgelegd moet worden aan de orde. Nadat overeenstemming over de afzonderlijke punten is bereikt en de definitieve teksten gereed zijn, is het tijd om te stemmen over het geheel van wat vastgelegd en overeengekomen moet worden voor de vereniging. Alle 24 afgevaardigden stemmen in met de definitieve tekst van het voorstel. Wat een vreugde en dankbaarheid! Ds. Visser laat staande Psalm 150 zingen, want er is alle reden om de HEERE te loven met grote vreugde!
Vervolgens worden de opdrachten en instructies voor de onderscheiden gezamenlijke deputaatschappen behandeld. Nadat ook hierbij overeenstemming is bereikt over de definitieve teksten, wordt er over het hele pakket gestemd. Dit zal gedaan worden door de synoden afzonderlijk. Alle afgevaardigden gaan ermee akkoord dat die stemming plaatsvindt in elkaars aanwezigheid. Eerst gaat de GS Dalfsen 2024 onder voorzitterschap van ds. Koster over tot stemming. Alle afgevaardigden stemmen in met de voorstellen. Vervolgens gaat de GS Kampen 2023 onder voorzitterschap van ds. Visser over tot stemming. En ook daar gaan alle handen omhoog. De voorstellen zijn unaniem door beide synoden aangenomen! Een bijzonder en emotioneel moment. De wederzijdse synodeafgevaardigden geven elkaar een stevige broederhand.
Om een beeld te geven van de belangrijkste punten van overleg, volgt hieronder een beknopte weergave zowel van de vragen als van de voorgestelde aanpassingen en wijzigingen van de voorstellen.
Gevraagd wordt naar het karakter van het gezamenlijk overleg en de gezamenlijke buitengewone synode. Zolang we nog twee kerkverbanden zijn is het overleg gezamenlijk en nemen de afzonderlijke synoden de (gelijkluidende) besluiten. De gezamenlijke buitengewone synode die in oktober 2024 de vereniging tot stand moet brengen bestaat uit een buitengewone DGK-synode met afgevaardigden van de DGK-classes en een buitengewone GKN-synode met afgevaardigden van de GKN-classes. Beiden wijzen ze een moderamen aan en de moderamina samen vormen het moderamen van de gezamenlijke buitengewone synode.
Gevraagd wordt waarom er al na een jaar in oktober 2025 een generale synode moet worden gehouden. Dit is om in de beginfase de mogelijkheid te hebben zaken nader af te stemmen en eventueel bij te stellen. Dit kan belangrijk zijn voor de classes en de samengevoegde deputaatschappen. Daarna kunnen de synoden weer eens in de drie jaar worden gehouden.
Er zijn wat bedenkingen tegen de voorgestelde datum van 5 oktober 2024 waarop de vereniging door een gezamenlijk buitengewone synode tot stand moet worden gebracht. Daarvoor moet in enkele maanden heel wat werk verzet worden. 5 oktober is de streefdatum. Misschien is eind augustus nog niet alles gereed om naar de afgevaardigden te sturen, dan kan er altijd nog wat na gezonden worden. Zo nodig wordt er een mandaat gegeven aan een deputaatschap voor een nadere uitwerking. In dit verband wordt gewezen op het belang van het deputaatschap dat alle voorbereidingen gaat coördineren.
Vragen worden er gesteld bij opsomming Afscheiding 1834, Doleantie 1886, Vereniging 1892 en vrijmaking 1944 als het gaat om het vasthouden aan en handhaven van de Drie Formuleren van Eenheid. Zouden latere vrijmakingen daar niet bij genoemd moeten worden? Is deze opsomming van momenten uit onze kerkgeschiedenis wel nodig? Op voorstel van de moderamina wordt de tekst gewijzigd in: De kerken aanvaarden de belijdenisgeschriften, de Drie Formulieren van Eenheid (de Nederlandse Geloofsbelijdenis, de Heidelbergse Catechismus en de Dordtse Leerregels), zoals gehandhaafd in hun gezamenlijke geschiedenis. Gevraagd wordt of de drie oecumenische geloofsbelijdenissen niet apart genoemd moeten worden. Dit is niet nodig want het aanvaarden daarvan is verwoord in art. 9 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis. Voorgesteld wordt voor de aanduiding van het Gereformeerd Kerkboek de jaartallen te gebruiken van de synode die de opdracht voor het uitgeven heeft gegeven, 1984/1985. Dit voorstel wordt overgenomen.
Uitvoerig wordt stilgestaan bij de voorgestelde tekst met betrekking tot de verschillen in de praktijk die er op het moment van vereniging zijn tussen de kerken. Eerder was al uitgesproken dat deze niet kerkscheidend zijn en geen belemmering vormen om elkaar als kerken van Christus te aanvaarden en kerkverbandelijk samen te leven. Maar hoe dan om te gaan wanneer kerken die op één of meer genoemde punten in de praktijk verschillen en besluiten tot samenvoegen? Of wanneer er in een kerk besloten wordt de praktijk aan te passen binnen de omschreven verschillen? Moet de classis daar dan ook een stem in hebben? En wat te doen wanneer iemand van mening is of tot de conclusie komt, dat er zaken zijn die tegen Schrift en belijdenis in gaan? Of hoe als classis te handelen wanneer een kerk zich wil aansluiten die in de praktijk op een bepaald punt verder verschilt? Na amendering is besloten wat aan de mindere vergaderingen is daar te laten en alleen op te nemen dat het aan de betreffende kerkenraden is bij een besluit tot samenvoegen te overleggen over hoe om te gaan met eventuele verschillen in de praktijk.
Een niet onbelangrijk punt van gesprek is het wel of niet aanwijzen van een voorganger als het gaat om de rechtsgeldigheid van door kerkelijke vergaderingen genomen besluiten. Is er of moet er een doorgaande synodale lijn zijn van synode uitspraken? Gaan we als kerken bij de vereniging een nieuwe start maken? Wat eerder in de kerkgeschiedenis is onderzocht, bestudeerd en uitgesproken is ook dan niet weg en kan in voorkomende situatie zeker gebruikt worden, maar het heeft niet automatisch rechtskracht. Geconcludeerd is dat hier verder over nagedacht en gestudeerd moet worden. De gevolgen voor het één of voor het ander zijn nog onvoldoende te overzien. Daarom is besloten een commissie bestaande uit 2 leden uit de DGK en 2 leden uit de GKN te benoemen die de gezamenlijke buitengewone synode op 5 oktober 2024 moet dienen met een voorstel voor het wel of niet aanwijzen van een voorganger.
Bij de voorstellen voor de opdrachten en instructies voor de onderscheiden deputaat schappen ging het o.a. over de vraag of het soms niet beter zou zijn meer dan één deputaatschap in te stellen of te handhaven. Wanneer de onderscheiden deputaatschappen, clustergewijs gaan praten en voorstellen voorbereiden voor het samenvoegen van deputataatschappen en activiteiten, dan hebben zij de vrijheid omdat voor te stellen. Ook is het aan die clusters om met voorstellen te komen over de samenstelling van de samengevoegde deputaatschappen. Welke personen voorgesteld worden om in een deputaatschap te benoemen, en hoeveel personen.
De moderamina gaan zich bezighouden met het opstellen van een Huishoudelijk Reglement voor de Generale Synode van het verenigde kerkverband en een Model Huishoudelijk Reglement voor de classes van het verenigde kerkverband. Ook zullen zij zich buigen over de classisindeling en de naam van het kerkverband van gereformeerde kerken. In de huishoudelijke reglementen zal ook het één en ander opgenomen moeten worden over deputaten Appelzaken en Appelregelingen. Moderamina zullen dat doen in overleg met de huidige generale deputaten Appelzaken van de GKN.
In de rondvraag wordt afgesproken dat de genomen besluiten zo spoedig mogelijk gepubliceerd zullen worden en dat er zaterdagavond nog een kort bericht gaat naar de kerken zodat daar in de kerkdiensten aandacht aangegeven kan worden.
Het gezamenlijk overleg wordt rond 15.00 uur afgesloten met het zingen van Gezang 35:1-3, waarna ds. Koster voorgaat in dankgebed.
Ermelo/Ten Boer, 20 maart 2024